Η βλεμματική επαφή είναι ο τρόπος έναρξης της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Είναι μία πρώιμη προσπάθεια που κάνει το βρέφος για να δημιουργήσει μία επικοινωνία και κατέχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην γλωσσική εξέλιξη και στην κοινωνική αλληλεπίδραση.
Όσο το παιδί μεγαλώνει, αυξάνεται και η ανάγκη για βλεμματική επαφή, καθώς ακούει ήχους και βλέπει εκφράσεις του προσώπου καθημερινά, τα οποία ξεκινάει να μιμείται (π.χ με το βλέμμα και το χαμόγελο). Αργότερα, εκφράζει και συναισθήματα με το βλέμμα του, δείχνει δηλαδή αν είναι χαρούμενο, λυπημένο, φοβισμένο, κτλ.
Επομένως, η βλεμματική επαφή αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέρος των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, διότι μπορεί κανείς να καταλάβει τις προθέσεις του άλλου, τα συναισθήματα, και γενικά πράγματα που δε μπορούν να ειπωθούν με λόγια.
Στη βιβλιογραφία, ο όρος «βλεμματική επαφή» συναντάται πολύ συχνά με τον όρο «αυτισμός» ή «διαταραχή αυτιστικού φάσματος». Έχει αποδειχτεί ότι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά που βρίσκονται στο φάσμα, είναι η έλλειψη βλεμματικής επαφής στα βρέφη. Συνεπώς, για την βελτίωση της βλεμματικής επαφής, οι ειδικοί προτείνουν και χρησιμοποιούν τεχνικές βελτίωσης, σαν πρώτη εκπαίδευση όταν ξεκινούν να εφαρμόζουν στο θεραπευτικό τους πλάνο.
Πώς μπορούμε να προκαλέσουμε βλεμματική επαφή;
Εφαρμόστε απλές τεχνικές στην καθημερινότητα:
-Χρησιμοποιήστε το δείξιμο. Για παράδειγμα, δείξτε τη μύτη σας για να προκαλέσετε το παιδί να σας κοιτάξει.
– Πείτε το όνομά του και δείξτε το πρόσωπό σας για να σας κοιτάξει πριν πείτε αυτό που θέλετε.
– Χρησιμοποιήστε επιφωνήματα και εκφράσεις του προσώπου (π.χ. «ωωω τι ωραίο αυτοκίνητο!»), και φέρτε το αντικείμενο κοντά στο πρόσωπό σας για να προκαλέσετε βλεμματική επαφή.
– Διαβάστε βιβλία που έχουν εικόνες και ήχους και παίξτε με παιχνίδια που βγάζουν ήχους. Βάλτε το παιχνίδι κοντά στο πρόσωπο, πατήστε το για να παραχθεί ο ήχος, σταματήστε, και μόλις το παιδί σας κοιτάξει, ξεκινήστε ξανά τη δραστηριότητα.
– Χρησιμοποιήστε σαπουνόφουσκες. Είναι μία δραστηριότητα που αρέσει στα περισσότερα παιδιά και είναι διασκεδαστική. Ενώ παίζετε, σταματήστε ξαφνικά και περιμένετε να σας κοιτάξει το παιδί ή να κάνει οποιονδήποτε ήχο ή χειρονομία για να σας προτρέψει να συνεχίσετε το παιχνίδι.
– Δώστε χρόνο στο παιδί να απαντήσει σε κάποια ερώτηση ή να σας δώσει ένα αντικείμενο. Περιμένετε να σας κοιτάξει αν δεν γνωρίζει την απάντηση ή όταν θέλει να σας δώσει το αντικείμενο.
–Παίξτε κρυφτούλι (κου-κου-τσα). Κρυφτείτε πίσω από έπιπλα ή από κάποιο παιχνίδι.
-Περιμένοντας τη σειρά μου. Το παιδί μαθαίνει να περιμένει τη σειρά του μέσα από τις δραστηριότητες. Με αυτόν τον τρόπο, περιμένει για να ακούσει ότι είναι η σειρά του να παίξει και χρησιμοποιεί και τη βλεμματική επαφή.
Να θυμάστε ότι πρέπει να διαλέγετε δραστηριότητες που θα κεντρίζουν το ενδιαφέρον του παιδιού. Επίσης, να χρησιμοποιείτε επιβράβευση μόλις μάθει να παίρνει τη σειρά του μόνο του.
Φυσικά δεν αναγκάζουμε ποτέ το παιδί να μας κοιτάξει, αλλά σκοπός μας είναι να προσφέρουμε ευχάριστα συναισθήματα στο παιδί και χαμόγελο, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.
Ευαγγελία Σηφάκη, Λογοθεραπεύτρια