Τύποι παιχνιδιού που μπορούν να εμπλακούν τα παιδιά
Το παιχνίδι, είναι ο καλύτερος τρόπος που βοηθάει τα παιδιά να γνωρίσουν τον εαυτό τους, να αναπτύξουν τις δημιουργικές τους δεξιότητες και να απορροφήσουν τον εξωτερικό κόσμο. Η απουσία του παιχνιδιού καθυστερεί την πρόοδο και την ανάπτυξη του παιδιού, με αποτέλεσμα να μην έχει επαφή με το περιβάλλον, αλλά και ούτε με τους γύρω του.
Πολλές φορές, φορτώνοντας το πρόγραμμα του παιδιού με διάφορες δραστηριότητες, το παιδί δεν έχει αρκετό χρόνο για να απολαύσει το παιχνίδι του. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου για παιχνίδι μπορεί να επιφέρει αρνητικές συνέπειες στα παιδιά. Αντιθέτως, εάν παρέχεται ο κατάλληλος χρόνος για παιχνίδι, τότε θα παρατηρήσετε ότι τα παιδιά παίζουν πιο δημιουργικά, ανέμελα, απολαμβάνουν την κάθε στιγμή και συνεπώς κερδίζουν πολλά θετικά στοιχεία μέσω του παιχνιδιού.
-Λειτουργικό παιχνίδι: Ξεκινάει στον 1ο χρόνο ζωής, έως την ηλικία των 3 ετών περίπου. Είναι η κατηγορία του αισθητηριακού παιχνιδιού του Piaget,κατά το οποίο, το παιδί εκτελεί επαναλαμβανόμενες κινήσεις που περιλαμβάνουν τον χειρισμό και την εξερεύνηση των παιχνιδιών και των αντικειμένων του περιβάλλοντος. Με την επαφή του με τα αντικείμενα, εκτελεί διάφορες πράξεις, γνωρίζει τα χαρακτηριστικά τους και τις κινητικές δραστηριότητες και δημιουργεί σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος (π.χ. χτυπάει ή κουνάει τα τουβλάκια, κινεί ένα αμαξάκι μπροστά και πίσω).
-Κατασκευαστικό παιχνίδι: Ξεκινάει στον 2ο χρόνο ζωής και κορυφώνεται στην ηλικία των 3 έως 4 ετών. Κατά τη διάρκεια αυτού του παιχνιδιού, το παιδί χρησιμοποιεί αντικείμενα με σκοπό να κατασκευάσει ή να δημιουργήσει κάτι, από ένα σχέδιο που έχει στο μυαλό του. Για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιήσει τουβλάκια για να χτίσει έναν πύργο.
-Δραματικό παιχνίδι: Ξεκινάει από τον 2ο χρόνο ζωής και κορυφώνεται στα 6 με 7 έτη. Το παιδί προσποιείται κατά τη διάρκεια αυτού του παιχνιδιού. Πολλά μικρά παιδιά περνούν χρόνο παίζοντας παιχνίδια φαντασίας μόνα τους. Όσο μεγαλώνουν, το φανταστικό παιχνίδι δημιουργείται μέσα σε ομάδες, όπου χρησιμοποιείται ο λόγος για να πραγματοποιηθεί το περιβάλλον του παιχνιδιού και η ιστορία. Τα αντικείμενα ωστόσο, που χρησιμοποιούνται, δεν μοιάζουν με εκείνα που υποτίθεται αντιπροσωπεύουν.
-Παιχνίδι με κανόνες: Ξεκινάει γύρω στα 6 έτη και συνεχίζεται μέχρι την ενηλικίωση. Τα παιδιά παίζουν παιχνίδια με βάση κάποιους κανόνες που γίνονται αποδεκτοί από όλους τους παίκτες. Είναι σημαντικό να παρατηρείτε ένα παιδί κατά πόσο εμπλέκεται στο παιχνίδι με τα υπόλοιπα παιδιά και την επίγνωση που έχει σχετικά με την παρουσία τους.
-Καθόλου παιχνίδι ή κοινωνική αλληλεπίδραση: Κατά τη διάρκεια του ελέυθερου παιχνιδιού μπορεί να παρατηρήσετε ότι κάποια παιδιά δεν παίζουν καθόλου ή απλά παρατηρούν τους άλλους που παίζουν τριγύρω χωρίς να εστιάζουν σε μία δραστηριότητα για αρκετή ώρα. Άλλα παιδιά επίσης, μπορεί να μιλάνε με τα παιδιά που παίζουν, αλλά χωρίς να προσπαθήσουν να ενταχθούν στην ομάδα. Αυτό όμως δείχνει ότι παρουσιάζουν ένα ενδιαφέρον γι’ αυτά που κάνουν τα άλλα παιδιά, δηλαδή δεν παραμένουν αδιάφορα.
-Μοναχικό παιχνίδι: Το παιδί δεν αλληλεπιδράει κοινωνικά, αλλά παίζει μόνο του και χρησιμοποιεί παιχνίδια που είναι διαφορετικά από αυτά που χρησιμοποιούν τα υπόλοιπα παιδιά δίπλα του.
-Παράλληλο παιχνίδι: Το παιδί παίζει δίπλα σε άλλο παιδί, χρησιμοποιώντας συχνά ίδια παιχνίδια και υλικά, χωρίς όμως να υπάρχει αλληλεπίδραση. Μπορεί ωστόσο, να κοιτάζουν τα υλικά το ένα παιδί του άλλου ή να μιμούνται τις πράξεις άλλων παιδιών.
-Ομαδικό παιχνίδι: Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι μεγάλη. Τα παιδιά παίζουν μεταξύ τους, αλλά το κάθε παιδί επιδιώκει τα δικά του ενδιαφέροντα μέσα στην ίδια δραστηριότητα. Μιλούν για αυτά που κάνουν και ανταλάσσουν υλικά. Εμπλέκονται στον ίδιο τύπο παιχνιδιού λόγω κοινού ενδιαφέροντος στην δραστηριότητα και όχι επειδή θέλουν να συνεργαστούν στο παιχνίδι. Στο συνεργατικό παιχνίδι, τα παιδιά παίζουν για να πετύχουν έναν στόχο ως ομάδα. Υπάρχει η ιδέα της ομαδικότητας και της συνεργασίας, έχοντας έναν ή δύο αρχηγούς, οι οποίοι αναθέτουν ρόλους και ευθύνες.
(Γερμπανά Ειρήνη, Επικοινωνιακές Διαταραχές στα Παιδιά)
Ο ρόλος του γονέα είναι πολύ σημαντικός, καθώς μπορεί να προσφέρει στο παιδί θετική ενίσχυση και το ενθαρρύνει να συμμετέχει στο παιχνίδι. Επίσης, μέσω του παιχνιδιού, γνωρίζει και κατανοεί τον χαρακτήρα του παιδιού, τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά του και βλέπει τις ανάγκες του αλλά και τυχόν προβλήματα.
• Διαμορφώστε ένα περιβάλλον πλούσιο σε υλικά που να είναι στην διάθεση των παιδιών
• Δημιουργήστε γωνίες που προσφέρουν ησυχία και απομόνωση, έτσι ώστε τα παιδιά να μπορούν να εμπλακούν στο φανταστικό παιχνίδι
• Να συμμετέχετε στο παιχνίδι, αν τα παιδιά σας το ζητούν. Υποδυθείτε ρόλους και δώστε ιδέες, προσθέστε διαφορετικές εκδοχές και ερμηνείες γεγονότων
• Ζητήστε τους να προβάλλουν τις σκέψεις τους, να περιγράψουν, να αιτιολογούν και να βγάλουν συμπεράσματα. Αφήστε τα να κάνουν επιλογές και να τις αιτιολογούν.
• Να επιλέγετε παιχνίδια που ανταποκρίνονται στην ηλικία και το επίπεδο των παιδιών. Να είναι μορφωτικά, ψυχαγωγικά, να προάγουν την κοινονικοποίηση του παιδιού, τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του.
Ευαγγελία Σηφάκη, Λογοθεραπεύτρια