Σταμάτης Κριμιζής: “Όλα σε μια ζωή: από τον Ήλιο στον Γαλαξία”
Συνήθως δηλώνουμε πόσο υπερήφανοι είμαστε για τους αρχαίους προγόνους μας και για τα επιτεύγματα τους, όμως και στην εποχή μας υπάρχουν Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο! Αναμφισβήτητα ο Αστροφυσικός Σταμάτης Κριμιζής, είναι ένας από αυτούς, ο μοναδικός επιστήμονας που έχει συμμετάσχει σε αποστολές προς όλους τους πλανήτες του Ηλιακού συστήματος.
Το βιβλίο “Όλα σε μια ζωή: από τον Ήλιο στον Γαλαξία” είναι η αφήγηση της ζωής του Σταμάτη Κριμιζή, σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο και ραδιοφωνικό παραγωγό Μάκη Προβατά.
Επιμέλεια: Εβελίνα Παχάκη
“…Ο Σταμάτης Κριμιζής είναι ένας άνθρωπος ο οποίος, απλά εξιστορώντας την ζωή του, αποτελεί παράδειγμα. Παράδειγμα για το πως μπορεί να κάνει την μοίρα συνεργό του, αφού στα δεκαοχτώ του έφυγε από την Χίο με μόνο εφόδιο το μυαλό του και την επιθυμία
να δικαιώσει τους γονείς του που επέλεξαν αυτόν, ανάμεσα στα τρία αδέλφια του για να σπουδάσει…”αναφέρει στον πρόλογο ο Μάκης Προβατάς.
Το βιβλίο προσπαθεί να παρουσιάσει όλη την διαδρομή του μαθητή εκ Χίου σε μια αφήγηση που συνδυάζει πολλές και διαφορετικές διαστάσεις: την προσωπική διάσταση, την εμπειρία του σχεδιασμού και εκτέλεσης διαστημικών αποστολών, προβλήματα που προκύπτουν στο τεχνικό και ανθρώπινο επίπεδο, αντιζηλίες μεταξύ πανεπιστημιακών και κυβερνητικών εργαστηρίων για την υλοποίηση προγραμμάτων, την επιρροή των διεθνών σχέσεων και της πολιτικής στην επιστήμη και άλλες πτυχές που δεν είναι γνωστές στο ευρύ κοινό, αλλά και την ανθρώπινη πλευρά, αυτή του παιδιού που έφυγε από τη Χίο και έφτασε στα άστρα!
“Σας ρώτησαν κάποια στιγμή είτε τα εγγόνια είτε τα παιδιά σας αν υπάρχει Θεός;
Δεν έχουν ρωτήσει ποτέ και δεν αγγίζουμε αυτό το θέμα.
Ποια θα ήταν η απάντηση αν σας ρωτούσαν τώρα;
Θα τους έλεγα ότι ορισμένοι άνθρωποι πιστεύουν ότι υπάρχει Θεός και άλλοι ότι δεν υπάρχει. Και πως αυτή είναι μια ερώτηση στην οποία εγώ δεν μπορώ να τους δώσω την απάντηση, γιατί δεν είναι ένα θέμα επιστημονικό, να το εξετάσουμε και να το αποδείξουμε.
Ο Σ. Κριμιζής αναφέρεται και στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας. «Σήμερα, πλέον, η διαφορά είναι τεράστια. Τα παιδιά εδώ στην Ελλάδα μαθαίνουν να αποστηθίζουν δεδομένα, δίχως κριτική σκέψη, δίχως κριτική ανάλυση των πληροφοριών που παίρνουν. Απλά απομνημονεύουν και στις εξετάσεις καταγράφουν αυτά που απομνημόνευσαν. Στην Αμερική αυτό δεν λειτουργεί, το έχουν αποκλείσει. Το εκπαιδευτικό σύστημα σου λέει ότι πρέπει να χρησιμοποιήσεις το μυαλό σου, να καταλάβεις τι συμβαίνει, και δεν εννοώ μόνο για τις θετικές επιστήμες, αλλά για όλα τα πεδία. Δεν υπάρχει περίπτωση να περιμένει ο δάσκαλος ή ο καθηγητής να του γράψεις δυο σελίδες αποστηθισμένες από το βιβλίο. Όμως, δυστυχώς, βλέπω ότι εμείς εδώ ακόμα έχουμε τον χαβά μας, που λένε. Κινούμαστε πολύ αργά προς την κατεύθυνση της κριτικής σκέψης, δηλαδή των ερωτημάτων και των απαντήσεων. Η κατεύθυνση προς την κριτική σκέψη, μακριά από την αποστήθιση, είναι ο μόνος δρόμος για πρόοδο».
Διαβάζοντας το βιογραφικό του Σταμάτη Κριμιζή σε πιάνει δέος!
23 αποστολές της NASA και του ευρωπαϊκού οργανισμού διαστήματος ( ESA), περισσότερες από 600 επιστημονικές δημοσιεύσεις, αλλά και πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων το ύψιστο της NASA.
Ο Σταμάτης Κριμιζής, γεννήθηκε στο Βροντάδο της Χίου το 1938. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Minnesota (πτυχίο Φυσικής 1961) και Iowa (M.Sc. 1963, PhD. 1965) των ΗΠΑ. Διετέλεσε καθηγητής της Σχολής Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Iowa.
Το 1968 ανέλαβε την ηγεσία της Ομάδας Διαστημικής Φυσικής και Διαστημικών Οργάνων στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins (JHU/APL).
Το 1980 διορίστηκε Chief Scientist στη Διοίκηση Διαστημικής, της οποίας έγινε διευθυντής το 1991. Ήταν υπεύθυνος για τις δραστηριότητες 600 περίπου επιστημόνων, μηχανικών και άλλου προσωπικού.
Από τον Απρίλιο του 2004 είναι ομότιμος διευθυντής. Ανέλαβε ως Εθνικός Εκπρόσωπος της Ελλάδος στο συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) (12/2006 – 09/2010) και διετέλεσε πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (2010-2013).
Τα ενδιαφέροντά του περιλαμβάνουν το γήινο περιβάλλον, τη μαγνητόσφαιρα της Γης, τον Ήλιο, τη διαπλανητική ύλη, τις πλανητικές μαγνητόσφαιρες και άλλα αντικείμενα αστροφυσικού ενδιαφέροντος. Έχει εργαστεί ως επικεφαλής ερευνητής (Principal Investigator) ή συνεργάτης (Co-Investigator) της NASA και ESA με όργανα σε 21 διαστημικές αποστολές προς όλους τους πλανήτες, συμπεριλαμβανομένου και του Πειράματος Ανίχνευσης Φορτισμένων Σωματιδίων Χαμηλών Ενεργειών (Low Energy Charged Particle-LECP-Experiment), των διαστημοπλοίων Voyager 1 και 2.
Είναι από τους επικεφαλής ερευνητές της αποστολής Cassini/Huygens στον Κρόνο και συνεργάτης ερευνητής στις αποστολές Galileo, Ulysses, ACE, MESSENGER και New Horizons. Πρωτοστάτησε στην υλοποίηση του προγράμματος Discovery της NASA, που αφορά στις πλανητικές αποστολές χαμηλού κόστους. Η πρώτη απ’ αυτές τις αποστολές, το διαστημόπλοιο NEAR (Near Earth Asteroid Rendezvous) σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Johns Hopkins, εκτοξεύθηκε το 1996, τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον αστεροειδή Έρωτα για ένα χρόνο και προσεδαφίστηκε επιτυχώς στις 12 Φεβρουαρίου 2001.
Η ομάδα NEAR έχει τιμηθεί με πολυάριθμα βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του Smithsonian Air and Space Museum Trophy for Achievement το 2001. Ο Δρ. Κριμιζής, μαζί με δύο άλλους συναδέλφους, τιμήθηκε από το περιοδικό Aviation Week & Space Technology με το Laurels in Space για την επίτευξη του NEAR (1997 και 2001).
Επίσης, τιμήθηκε το 2001 με το Laurels για το ρόλο του στην επαναφορά στο προσκήνιο της αποστολής New Horizons, που εκτοξεύθηκε προς Πλούτωνα στις 19 Ιανουαρίου 2006. Υπήρξε μέλος των ομάδων που απονεμήθηκαν το Smithsonian Collier Trophy για το Voyager (1980) και το Air and Space Museum Trophy για τις αποστολές Voyager (1989) και Cassini (2012) της NASA.
Έχει κατασκευάσει όργανα που έχουν πετάξει σε οκτώ πλανήτες, ο μοναδικός επιστήμονας που το έπραξε, και το έργο του σχετικά με την αποστολή New Horizons στον Πλούτωνα (τον ένατο πλανήτη μέχρι το 2007) θα ολοκληρώσει το σύνολο των πλανητών το 2015. Σήμερα είναι συνεργάτης ερευνητής στο Proba-3 ASPIICS όργανο του ESA, στην αποστολή JUICE στον Δία, και το πείραμα Solar Probe Plus EPI-Lo της NASA. Μοναδική επίτευξή του παγκοσμίως είναι ότι όργανά του έχουν εξερευνήσει όλους τους πλανήτες.
Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 570 εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές και βιβλία, με άνω των 13.000 έτερο-αναφορών, και είναι ένας από τους τρεις εκδότες του βιβλίου “Saturn from Cassini”, Springer, 2009. Έχει τιμηθεί με το Exceptional Scientific Achievement Medal της NASA (1981,1986 kai 2014) και πάνω από 40 ομαδικά βραβεία (Group Achievement Awards) της NASA για τις αποστολές Voyager, AMPTE, Galileo, Ulysses, Cassini, NEAR, ACE, MESSENGER και New Horizons, μεταξύ άλλων.
Είναι διακεκριμένο μέλος (Εταίρος) της Αμερικανικής Ένωσης Γεωφυσικής (AGU), της Αμερικανικής Φυσικής Εταιρείας (APS), της Αμερικανικής Οργάνωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS) και του Αμερικανικού Ινστιτούτου Αεροναυτικής και Αστροναυτικής (AIAA),πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου Βασικών Επιστημών της Διεθνούς Ακαδημίας Αστροναυτικής (IAA) και επίτιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Γεωφυσικής Ένωσης (EGU).
Το 2002 ο Παγκόσμιος Οργανισμός για το Διάστημα, του απένειμε το βραβείο COSPAR Space Science Award. Το 1999 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση μετονόμασε τον αστεροειδή “1979 UH” σε “8323 Krimigis”. Το 1997 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας τον τίμησε με τον Χρυσό Σταυρό του Ταξιάρχου του Τάγματος του Φοίνικος. Έχει ανακηρυχθεί Επίτιμος Διδάκτορας των Πανεπιστημίων Αιγαίου (2009), Αθηνών (2010) και Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδας (2011). Το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Αεροδιαστημικών Οργανώσεων (CEAS) του απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο (2010).
Έλαβε από τη Διεθνή Ακαδημία Αστροναυτικής (IAA) το βραβείο Laurels Award for Team Achievement για την αποστολή του διαστημόπλοιου MESSENGER της NASA, το οποίο έγινε ο πρώτος δορυφόρος του Ερμή (09/2012). Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Ένωση Γεωεπιστημών του απένειμε το Jean Dominique Cassini Μετάλλιο (2014),η ΑΙΑΑ το James Van Allen Space Environment Award (2014), το Smithsonian National Air and Space Museum το Trophy for Lifetime Achievement (2015) και η American Astronautical Society το Space Flight Award for 2015 (2016) . Σύμφωνα με ειδική παρουσίαση του ScienceWatch του Thomson Reuters (http://sciencewatch.com/ana/st/planet/11sepPlanetKrim/), είναι ανάμεσα στους 10 πιο παραγωγικούς επιστήμονες στο χώρο της Διαστημικής Φυσικής για τη δεκαετία 2001-2011.
Τι θα έλεγε στην νέα γενιά ο Σταμάτης Κριμιζής
-Επιδίωξη του ονείρου και του οράματος σας με αταλάντευτη επιμονή και πάντοτε
μέσω της Αριστείας.
– Αγάπη στην γνώση για την ίδια την γνώση και όχι για το “χαρτί”.
-Σκληρή δουλεία, σκληρή δουλειά, σκληρή δουλειά. Ο Einstein, όταν ρωτήθηκε για
την ιδιοφυΐα του, είπε: Είναι 10% ιδιοφυΐα 90% ιδρώτας.
-Προσωπικά είχα τα αυτιά μου πάντα ανοιχτά, άκουγα και έμαθα πάρα πολλά από
άλλους. Το μυστικό της γνώσης είναι να ακούς, να παρατηρείς και να
επεξεργάζεσαι. Ο δημιουργός, η φύση μας έδωσε, μας έδωσε δύο αυτιά και ένα
στόμα ώστε να τα χρησιμοποιούμε κατ’ αναλογία.
– Εντιμότητα- Ακεραιότητα- Ήθος. Παρακαλώ αυτό το τρίπτυχο, είναι απόλυτα ζωτικό
για την πορεία σας.
– Πάντοτε Αξιοκρατία! Αυτή είναι αχίλλειος πτέρνα της Ελλάδας.
– Η αξιολόγηση είναι απολύτως αναγκαία για μια αξιοκρατική κοινωνία. Ελπίζω
κάποτε να επικρατήσει και στην Ελλάδα.
Επίτιμος πλέον διευθυντής της διοίκησης διαστήματος και αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, ο Δρ. Κριμιζής συνεχίζει να ζει με μια βαλίτσα στο χέρι. Τα Καλοκαίρια όμως τα περνάει στον αγαπημένο του Βροντάδο στη Χίο, όπου έζησε τα παιδικά του χρόνια.
“Όλα σε μια ζωή: από τον Ήλιο στον Γαλαξία” του Σταμάτη Κριμιζή (σε συνεργασία με τον Μάκη Προβατά), Εκδόσεις Παπαδόπουλος.