Με το χτύπημα του κουδουνιού, τα πρωτάκια αναμένεται να κάνουν το πρώτο βήμα και επίσημα στον κόσμο της εκπαίδευσης και της αρχή ενός πολύ μεγάλου κεφαλαίου της ζωής τους που θα καθορίσει το μετέπειτα μέλλον τους.
Ένα βήμα που όσο μεγάλο είναι για τα παιδάκια άλλο τόσο είναι και για τους γονείς. Ο νέος κόσμος που θα ξεπροβάλει μπροστά σε γονείς και παιδιά θα έχει χιλιάδες νέες πληροφορίες, ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις, πως όμως μπορεί να γίνει η διαχείριση κάτι τέτοιου;
-Τι είναι για το παιδί η μετάβαση στο δημοτικό;
Για ένα παιδάκι είναι ένα πέρασμα από μια γνωστή κατάσταση που νιώθει ασφάλεια σε μια άλλη άγνωστη κατάσταση. Σίγουρα μπορεί να αφορά οποιαδήποτε κατάσταση αυτή η μετάβαση όχι μόνο από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, τα παιδιά έχουν συνέχεια μεταβάσεις συνέχεια στη ζωή τους.
Το παράδειγμα που δίνουμε στους γονείς για να αντιληφθούν την μετάβασή είναι όταν ένα παιδάκι που κολυμπάει και μαθαίνει σε μια μικρή παιδική πισίνα, όπου απολαμβάνει το παιχνίδι στο νερό γιατί φοράει και μπρατσάκια και έχει και κάποιο που νιώθει ασφάλεια, να μεταβαίνει μετά από λίγο καιρό σε μια μεγάλη πισίνα. Εκεί δεν μπορεί πλέον να φορά τα μπρατσάκια και έτσι χωρίς να το πολυσκεφτεί βρίσκεται σε μια μεγαλύτερη πισίνα χωρίς ασφάλεια και χωρίς πολλά παιχνίδια.
Με αυτό το παράδειγμα καταλαβαίνουν οι γονείς ότι έχουν κοντά τους το παιδί και νιώθει ασφάλεια σε αυτό το χώρο. Τώρα σιγά – σιγά το ενθαρρύνουμε να φύγει από αυτή την γνωστή και ασφαλή κατάσταση και του βάζουμε το δικαίωμα αν θέλει να αναζητήσει μόνος του τις δυνάμεις του στο δημοτικό. Με τον παραλληλισμό αυτό ένα παιδάκι που έμαθε να κλωτσάει στο νερό ίσως να κολυμπήσει πιο εύκολα στα βαθιά, ίσως να το απολαύσει και να τα καταφέρει, ενώ ένα άλλο παιδάκι που φοβόταν στο νερό και δεν μπορούσε καθόλου χωρίς τα μπρατσάκια εννοείται ότι θα δυσκολευτεί πάρα πολύ, έτσι ακριβώς συμβαίνει και στο δημοτικό. Για να μπορεί να είναι επιτυχημένη η μετάβαση θα πρέπει να μας βρει όλους προετοιμασμένους, δηλαδή και τα παιδάκια και τους γονείς.
-Ποιες είναι οι δεξιότητες που χρειάζεται ένα παιδάκι για να καταφέρει εύκολα στο δημοτικό ;
Οι δεξιότητες που πρέπει να κατέχει το παιδί αποτελούνται από διάφορους τομείς:
1. Κινητικός τομέας
Αρχικά τον κινητικό τομέα ανάπτυξης, δηλαδή το παιδάκι πρέπει να μάθει να τηρεί τη σειρά του, να ξέρει να περιμένει, να κάθεται στην καρέκλα του για ένα επαρκή χρονικό διάστημα, να συγκεντρώνεται, να μπορεί όταν η δασκάλα κάνει ερωτήσεις να περιμένει και να μην διακόπτει.
2. Νοητικός τομέας
Όσον αφορά τον νοητικό τομέα ανάπτυξης να έχει μια επαρκή ανάπτυξη της γλώσσας, επαρκή προφορικό λεξιλόγιο, να ακολουθεί οδηγίες, να κατανοεί απλές λέξεις και οδηγίες και να ξέρει να απαντά.
3. Συναισθηματικός – Κοινωνικός τομέας
Επίσης περιμένουμε και μια ωριμότητα στον συναισθηματικό και κοινωνικό τομέα, γιατί οι πλείστοι γονείς εστιάζουν κυρίως στο κομμάτι της νόησης και της μάθησης. Στον κοινωνικό -συναισθηματικό τομέα ένα παιδί πρέπει να είναι ικανό να ασχολείται με ένα πράγμα για μακρύτερο χρονικό διάστημα, να μπορεί να ενταχθεί σε μια ομάδα και να βρίσκει την επιβεβαίωση, να πηγαίνει στην αυλή, να συμμετέχει, να παίζει με άλλα παιδάκια, να μπορεί να είναι ήσυχο για μακρύτερο χρονικό διάστημα, να ακούει, να εκφράζεται κατανοητά και γλωσσικά για τις ιδέες και επιθυμίες του.
4. Αυτοεξυπηρέτηση – Αυτονομία
Ο τομέας της αυτοεξυπηρέτησης πρέπει να πληρείται από πριν, για παράδειγμα να πηγαίνει τουαλέτα μόνο του και να εχει αυτονομία.
Επιπλέον, να υπάρχει μια συναισθηματική ωριμότητα. Τα παιδάκια του δημοτικού να είναι ελεύθερα με πρωτοβουλία και αυτονομία, δηλαδή να μπορουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους και κυρίως τα αρνητικά. Συνήθως δίνουμε συμβουλή στους γονείς πάντοτε να βοηθούν τα παιδάκια τους. Με την έναρξη του δημοτικού να αναγνωρίζουν τι είναι ο θυμός, η χαρά, η λύπη, στη συνέχεια να συζητούν μαζί τους για τα συναισθήματά τους. Τα παιδιά να μπορέσουν να διεισδύουν στον κόσμο των άλλων και έτσι να αποκτήσουν ικανότητα ενσυναίσθησης.
Επίσης, απαιτείται ένα παιδάκι που πάει στο δημοτικό να έχει καλή μνήμη, καλή ικανότητα να συγκεντρωθεί, να έχει ζωηρό ενδιαφέρον για τη μάθηση, να μπορεί να αποχωρίζεται τα οικεία πρόσωπα εύκολα, να έχει την ικανότητα να λύνει τα προβλήματα που τίθονται καθημερινά στη ζωή του.
-Οι γονείς πρέπει να αρχίσουν να προετοιμάζουν τα παιδάκια από πολύ νωρίς;
Σε όλους τους τομείς ανάπτυξης ο γονέας πρέπει να εργάζεται από τον καιρό που το παιδί είναι νήπιο. Οπότε περιμένουμε το τέλος της νηπιακής ηλικίας πάντοτε να σηματοδοτεί την ένταξη του παιδιού στο δημοτικό. Το παιδί πρέπει να έχει μια επαρκή και ικανοποιητική ανάπτυξη, δηλαδή να μην αποκλίνει σοβαρά, έστω και σε κάποιο από τους προαναφερθείς τομείς. Στην περίπτωση αυτή το παιδάκι θα αναπτύξει δυσκολίες, θα αναγνωριστεί από τη δασκάλα και θα καλέσει τους γονείς για να μπορέσουν να φέρουν τον ειδικό εκπαιδευτικό ψυχολόγο, ώστε να αξιολογηθεί και να δουν τι συμβαίνει. Είναι πολύ σημαντικό να έχει μια ικανοποιητική σχολική ωριμότητα, να έχει ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης που περιλαμβάνει το σώμα, τη ψυχή και το πνεύμα του.
-Είσοδος του παιδιου στο δημοτικό
Η είσοδος στο δημοτικό έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή του παιδιού γιατί σηματοδοτεί μια νέα εποχή. Θα πάρει σχολικά καθήκοντα και απαιτήσεις, θα αποκτήσει πιο συστηματικές γνώσεις – που στην αρχή είναι πάρα πολύ πολύπλοκες και όχι πολύ ευχάριστες – όμως στην πορεία το κεφάλαιο σχολείο θα αρχίσει να γίνεται πιο ενδιαφέρον.
Οι γονείς θα πρέπει να επιδιώξουν από την αρχή να έχουν καλή συνεργασία με τη δασκάλα του παιδιού τους να την ενημερώσουν έγκαιρα για ό,τι δυσκολίες υπάρχουν, γλωσσικές, ή μαθησιακές (όπως η ελλειμματική προσοχή) για να μπορεί το παιδί όντως να προσαρμοστεί ομαλά στα νέα δεδομένα της ζωής του. Η σχέση μεταξύ σχολείου και οικογένειας αποτελεί μια πολύ σημαντική προϋπόθεση για ομαλή προσαρμογή, και προϋπόθεση για την επίδοση και γενικότερα για τη συμπεριφορά του παιδιού στο σχολείο.
-Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση των παιδιών και της οικογένειας στο δημοτικό;
Σίγουρα είναι να κατακτήσει το παιδί τον μηχανισμό της ανάγνωσης, της γραφής και της προσθαφαίρεσης. Για να μειώσουμε το άγχος στους γονείς καλό είναι να ξέρουν ότι τα παιδιά γρήγορα μπαίνουν στο ρυθμό και συνηθίζουν την αλλαγή του δημοτικού. Μέχρι τα μέχρι τα Χριστούγεννα – όσο κι αν ακούγεται απίστευτο και απίθανο – θα μπορούν να τα καταφέρουν και τα παιδάκια και οι γονείς.
Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται αρκετή επιμονή και υπομονή χωρίς θυμό και εντάσεις. Χωρις φωνές να μπορέσουν να βάλουν το παιδάκι τους σε ένα καθημερινό πρόγραμμα.
-Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς – Συμβουλές
-Θα συνιστούσα να βάλουν ένα πρόγραμμα με εικόνες από το πρωί μέχρι και το βράδυ και να είναι όσο το δυνατόν πιο σταθερό. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά μόλις σχολάσουν να ξεκουραστούν επαρκώς να φάνε και μετά γύρω στις 2 μέχρι και τις 5 να διαβάσουν. Το διάβασμα δεν πρεπει να περνάει τα 30 λεπτά, όσο είναι φρέσκο το μυαλό των παιδιών, ώστε μετά να μπουν οι δραστηριότητες.
Καλό θα ήταν να εχει δραστηριότητες με παιχνίδι. Αν όμως ο χρόνος του διαβάσματος ξεπερνά τη μια ώρα οι γονείς θα πρέπει να το συζητήσουν με τη δασκάλα για να δουν τι συμβαίνει και τι μπορούν να κάνουν.
-Σημαντικό είναι τα παιδάκια να πηγαίνουν έγκαιρα στο σχολείο πριν χτυπήσει το κουδουνι για να τους βοηθήσει στην προσαρμογή τους, άρα και οι γονεις πρέπει να είναι τυπικοί με το πρόγραμμα του σχολείου
-Τα όρια που θα θέσουν οι γονείς στο παιδί πρέπει να είναι με θετική φρασεολογία δηλαδή να χρησιμοποιούν φράσεις όπως: “όταν θα διαβάσουμε όλα σου τα μαθήματα, τότε θα παίξουμε ή θα πάμε να παίξουμε εφόσον διαβάσεις”. Την αρνητική φρασεολογία δεν την εισηγούμαστε, δηλαδή αποφεύγουμε φράσεις όπως: “αν δεν διαβάσεις δεν θα παίξεις” γιατί είναι σαν απειλή.
-Το πρόγραμμα που θα βάλουν οι γονείς πρέπει να είναι σε συνεργασία με το παιδί, να είναι μια συμφωνία. Μια ωραία ιδέα είναι να ανοίξουν ένα ρολόι και να βαλουν χρωματιστά χαρτόνια και ανάμεσα στο 1-2 να βάλουν κίτρινο που να αντιστοιχεί στο φαγητό, 2-3 κόκκινο δηλαδή διάβασμα, το πράσινο με την δραστηριότητα τους. Έτσι τα παιδάκια να συνδυάζουν το χρώμα με τη δραστηριότητα τους.
-Σημαντικό επίσης είναι τα παιδάκια να μην συνοδεύονται μέχρι την τάξη όσο κι αν επιμένουν. Ο κηδεμόνας θα πρέπει να μένει μέχρι την αυλή και το ίδιο το παιδί να μεταφέρει μόνο του τη βαλίτσα του. Έτσι θα μάθει να αναπτύξει υπευθυνότητα και να είναι υπευθυνο για τα δικά του πράγματα.
-Αν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα στο σχολείο και τσακωθεί το παιδί με κάποιον συμμαθητή του, τότε οι γονείς πρέπει να το συζητήσουν μαζί του, αλλά δεν πρέπει να παρέμβουν στα προβλήματα του. Θα πρέπει να του δοθεί η ευκαιρία να λύσει μόνο του τα προβλήματα του.
-Οι γονείς στο σπίτι θα ήταν καλό να ρωτούν το παιδί αν έχει κάποιο μήνυμα από τη δασκάλα του κάποια σημείωση. Και οι δύο γονείς είναι σωστό να αφιερώνουν χρόνο να ρωτάνε το παιδάκι τους πως πέρασε στο σχολείο και γενικά πως πέρασε τη μέρα του. Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι συγκεκριμένες, να ξεκινούν από κάτι συγκεκριμένο και να πάνε σιγά σιγά στο γενικό. Μια γενική ερώτηση συνήθως δεν φέρνει συγκεκριμένες απαντήσεις.
Τα παιδιά πρέπει να μάθουν μόνα τους να φροντίζουν την τσάντα τους. Δεν αποτελεί σωστή τακτική η συνήθεια πολλών γονιών να φροντίζουν οι ίδιοι για την ετοιμασία της τσάντας την τακτοποίηση των βιβλίων.
Η βοήθεια στη μελέτη θα πρέπει να γίνεται με διακριτικό τρόπο και γενικά να έχει την έννοια της συμπαράστασης προς το παιδί.
-Σημαντικό είναι να πούμε στους γονείς ότι όλα τα παιδιά δεν μαθαίνουν με τον ίδιο ρυθμό ούτε προσαρμόζονται αμέσως στις απαιτήσεις που έχει το σχολείο και ειδικά η μάθηση. Οι γονείς να είναι σταθεροί με τις απαιτήσεις τους προς το παιδί, αλλά να μην γίνουν υπερβολικά απαιτητικοί και να σέβονται τις δικές τους δυνατότητες. Το κάθε παιδί είναι ένα άτομο ξεχωριστό γι’ αυτό να μην συγκρίνουν το παιδάκι με άλλα παιδιά ή με μεγαλύτερα αδέλφια.
-Πρέπει να επιδιώκεται συνεργασία γονέων – σχολείου, γι’ αυτό στις ώρες επικοινωνίας οι γονείς να πηγαίνουν να μιλούν με τις δασκάλες και να ξέρουν τι συμβαίνει. Αυτό παρακινεί τα παιδιά να βελτιώσουν την επίδοση και την συμπεριφορά τους.
-Γύρω στα τέλη Αυγούστου, πρέπει να σταθεροποιηθεί ο χρόνος του ύπνου. Οπότε οι γονείς πρέπει να αρχίσουν να ξυπνάνε πιο γρήγορα τα παιδάκια τους, να τα βάζουν πιο νωρίς να κοιμούνται και έτσι να προσαρμοστεί ο ύπνος στα νέα ωράρια. Το ίδιο ισχύει και με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, πρέπει να μπει ένα πρόγραμμα.
Ο Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος, Ανδρέας Δημητρίου, μας έδωσε όλες τις απαντήσεις που χρειάζεται να γνωρίζουν οι γονείς …