Μια από τις πιο αγαπημένες γεύσεις του Χειμώνα είναι τα κάστανα, με το χαρακτηριστικό άρωμα τους να θυμίζει Χριστούγεννα!
Τα κάστανα είναι γνωστά από την αρχαιότητα, ήταν εκλεκτή τροφή για Θεούς και ανθρώπους, και αποτέλεσαν «το ψωμί», την καθημερινή τροφή των ορεινών πληθυσμών της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Ιδιαίτερα δημοφιλή κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, αποτελούν συστατικό πολλών εορταστικών συνταγών
Το κάστανο ανήκει στην οικογένεια Castanea Sativa και ευδοκιμεί σε δασικές περιοχές της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Ευρώπης και Β. Αμερικής. Στην Ελλάδα καστανιές υπάρχουν κυρίως στη Θεσσαλία, στην Μακεδονία και στις ορεινές περιοχές της Κρήτης, της Πελοποννήσου και της Λέσβου.
Η καστανιά είναι πολύ μεγάλο φυλλοβόλο δένδρο που χαρακτηρίζεται ερμαφρόδιτο γιατί φέρει αρσενικά και θηλυκά άνθη στο ίδιο δέντρο. Αρχίζει να αποδίδει καρπό έπειτα από 5-6 χρόνια από τη φύτευσή της. Τα κάστανα μεγαλώνουν πάνω στο δένδρο, μέσα σε ένα αγκάθινο κέλυφος και όταν ωριμάσουν, το κέλυφος σκίζεται και τα κάστανα πέφτουν στη γη, όπου και συλλέγονται. Ονομαστές είναι οι ποικιλίες του Πηλίου και της Κρήτης.
Στο εμπόριο βρίσκουμε συνήθως δυο είδη κάστανου: τα αγριοκάστανα και τα μαρόνια που είναι γλυκά και χονδρά. Το αγριοκάστανα ευδοκιμούν σε ψυχρά κλίματα ενώ τα μαρόνια είναι προϊόν καλλιέργειας που προορίζεται για την παρασκευή διάφορων προϊόντων όπως μαρόν γλασέ, μαρμελάδων, γλυκών και αλευριού. Κάθε χρόνο, τον μήνα Οκτώβριο διοργανώνεται με επιτυχία η «Γιορτή του Κάστανου» σε διάφορους δήμους της χώρας, όπου οι κάτοικοι έχουν την δυνατότητα να γευτούν παραδοσιακές συνταγές με κάστανο. Χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική σε διάφορες συνταγές εμπλουτίζοντάς τις με τη γήινη, γλυκιά γεύση τους και γίνονται και αλεύρι, κυρίως σε διάφορες περιοχές της Ασίας. Στη βόρεια Ιταλία και στην κεντρική Γαλλία είναι πολύ διαδεδομένο το ψωμί από καστανάλευρο.
Η καστανιά λέγεται και «αρτόδενδρο» και έχει καταγωγή από την Ωκεανία. Τα κάστανα χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους και αποτέλεσαν από τις πρώτες τροφές του ανθρώπου. Ο Θεόφραστος αναφέρει καλλιέργεια καστανιάς τον 3ο π.Χ. αιώνα και οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τα κάστανα ανώτερη τροφή από τα καρύδια, τα αμύγδαλα και τα φουντούκια. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστά με διάφορα ονόματα όπως «Διός βάλανοι», «Ευβοϊκά κάρυα», «λόπιμα» ή «Σαρδιαναί βάλανοι», αποτελούσαν ένα εκλεκτό συμπλήρωμα στη διατροφή, ή και σε κάποιες περιπτώσεις. ένα πλήρες φαγητό. Τόσο στο Βυζάντιο όσο και αργότερα στον Μεσαίωνα, αποτέλεσαν τη βασική τροφή των φτωχών λαών της Ευρώπης σε περιόδους λοιμών και όχι μόνο.
Θρεπτική αξία
–Τα κάστανα υπάγονται στην κατηγορία των καρπών. Σε σχέση λοιπόν με τους υπόλοιπους καρπούς είναι χαμηλότερα σε θερμίδες και ταυτόχρονα πιο πλούσια σε πρωτεΐνες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία.
–Τα κάστανα θεωρούνται δεν είναι ούτε φρούτα ούτε καρποί. Στην πραγματικότητα είναι αμυλούχα τρόφιμα όπως οι πατάτες και το καλαμπόκι, και παράλληλα είναι ιδιαίτερα πλούσια σε πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας.
–Τα κάστανα περιέχουν μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών (8g φυτικών ινών ανά 100g προϊόντος, 21% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης). Οι φυτικές ίνες είναι ιδιαίτερα ευεγερτικές για τον ανθρώπινο οργανισμό καθώς μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων, ενισχύουν τη γαστρεντερική υγεία κ.τ.λ..
–Τα κάστανα είναι πολύ πλούσια σε Βιταμίνη C (73mg Βιταμίνης C ανά 100g προϊόντος, 72% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης). Η Βιταμίνη C αποτελεί ένα από τους πιο ισχυρούς αντιοξειδωτικούς παράγοντες, βοηθά την άμυνα του οργανισμού και δεσμεύει τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες σχετίζονται με την εμφάνιση διαφόρων ασθενειών για το σώμα όπως καρδιαγγειακά, καρκίνου, ρευματοπαθειών κ.ά..
-Επίσης τα κάστανα περιέχουν σημαντική ποσότητα φυλλικού οξέος (62mg φυλλικού οξέος ανά 100g προϊόντος, 15,5% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης). Το φυλλικό οξύ είναι πολύ σημαντικό για τις εγκυμονούσες καθώς εμπλέκεται στη σύνθεση του DNA.
-Επιπλέον τα κάστανα είναι πλούσια σε μονοακόρεστα οξέα το οποία έχουν την ιδιότητα να μειώνουν την κακή LDL χοληστερόλη και να αυξάνουν την καλή HDL χοληστερόλη.
-Τέλος περιέχουν πολλά μέταλλα όπως σίδηρο, ασβέστιο, μαγνήσιο, μαγγάνιο, φωσφόρο και ψευδάργυρο.
Και για τη χοληστερίνη
Καθώς το κάστανο θεωρείται καλή πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, βοηθά και στη μείωση της κακής χοληστερόλης και αύξηση της καλής. Αυτές οι θρεπτικές ουσίες συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του νευρικού και ανοσοποιητικού συστήματος αλλά και της αρτηριακής πίεσης.
Προσοχή όμως στις θερμίδες!
Τα κάστανα είναι υψηλής ενεργειακής αξίας, αφού τα 100 γρ. κάστανα περιέχουν περίπου 250 θερμίδες (υπολογίστε 100 θερμίδες για δύο μεγάλα κάστανα). Για το λόγο αυτό είναι προτιμότερο να καταναλώνονται ως μεσημεριανό ή απογευματινό σνακ, μαζί με ένα φρούτο.
Πως τα βράζουμε;
Τα κάστανα θέλουν τουλάχιστον μία ώρα βράσιμο, σε μέτρια φωτιά, όπου θα ανανεώνετε τακτικά το νερό. Για να γίνουν πιο νόστιμα μπορείτε να προσθέσετε στο νερό μισή κουταλιά της σούπας αλάτι. Τα βράζετε όπως είναι με τη φλούδα τους. Το νερό θα βγει καφέ, αλλά αυτό είναι φυσιολογικό. Στη συνέχεια τα καθαρίζετε με ένα μαχαίρι.
Όμως Χριστούγεννα έρχονται και το κάστανο δεν θα λέιψει από το γιορτινό μας τραπέζι!
Το familytime, σας προτείνει συνταγές με κάστανο από γνωστούς σεφ.
Κορμός κάστανο από τον Άκη Πετρετζίκη
Ψαρονέφρι με πουρέ κάστανο από την Αργυρώ Μπαρμπαρίγου
Χριστουγεννιάτικη γέμιση από τον Γιάννη Λουκάκο
Μπισκότα με πουρέ κάστανου από τον Δημήτρη Σκαρμούτσο