Εποχή για ρακοκάζανο!
Το Φθινόπωρο στην Κρήτη, έχει άλλη χάρη! Σίγουρα πάντως για μελαγχολία δεν είναι! Που να προλάβεις να μελαγχολήσεις…
Ο Οκτώβρης παραδοσιακά είναι ο μήνας που στο νησί μας, έχουν την τιμητική τους τα ρακοκάζανα! Μετά τον τρύγο, ήρθε η ώρα της ρακής, με τα ρακοκάζανα να ξεκινούν τη λειτουργία τους, από την 1η του Οκτώβρη!
Σε παλαιότερη επίσκεψη μας στο ρακοκάζανο του Μιχάλη και του Γιώργη Μαυρογιαννάκη στο Μαγαρικάρι είδαμε από κοντά πως βγαίνει το αγαπημένο ποτό των Κρητικών και όχι μόνο, η ρακή!
Τα τσίκουδα, (τα σταφύλια που έχουν πατηθεί και προορίζονται για ρακή), αφού έχουν “βράσει”, τουλάχιστον για 20 μέρες στα βαρέλια, ήρθε η ώρα για να βγει η ρακή ή τσικουδιά. Ο καζανάρης, ανάβει τη φωτιά με ξύλα και τα τσίκουδα μπαίνουν στο καζάνι μαζί με νερό. Ιδιαίτερη προσοχή όπως μας λέει ο Μιχάλης, χρειάζεται στη φωτιά, η οποία δεν πρέπει να είναι δυνατή και πάρει άσχημη μυρωδιά η ρακή.
Για να ολοκληρωθεί η μια καζανιά χρειάζονται περίπου 2 ώρες, μέχρι οι βαθμοί της ρακής να κατέβουν στο επιθυμητό επίπεδο.
Το έθιμο του ρακοκάζανου θεσμοθετήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1920, οπότε και δόθηκαν ειδικές άδειες σε αγρότες με στόχο την οικονομική ενίσχυσή τους μέσα από την παραγωγή τσικουδιάς. Οι άδειες αυτές μεταβιβάζονται από πατέρα σε παιδί, ενώ η έκδοση νέας άδειας είναι πολύ δύσκολη, αφού τα ρακοκάζανα ανήκουν στην κατηγορία των κλειστών επαγγελμάτων.
Ώς πρώτη ύλη στο ρακοκάζανο μπαίνουν τα τσίκουδα. Καθώς το καζάνι αρχίζει να βράζει, σταγόνα σταγόνα αρχίζει να ρέει το πρώτο σώμα του αποστάγματος, η πρωτόρακη, πολύ δυνατή ρακή!
Όσο συνεχίζεται η απόσταξη, η ρακή παίρνει τις σωστές αναλογίες και βαθμούς. Συνήθως το καζάνι «κλείνει» περίπου στους 18 βαθμούς.
Υπάρχει όμως αξιόλογο οικονομικό όφελος από τη λειτουργία του ρακοκάζανου;
Όπως λέει ο Μιχάλης Μαυρογιαννάκης, το οικονομικό όφελος δεν είναι τόσο αξιόλογο, όμως πρέπει να διατηρηθεί, σαν μια παραδοσιακή δραστηριότητα, μέσω της οποίας εξυπηρετούνται και οι αμπελουργοί του χωριού.
Η μοσχοβολιστή ρακή, αχνιστή ακόμη, δίνει το σύνθημα για τρικούβερτο γλέντι, με ευχές “καλόπιοτη” ή “καλοξόδευτη”!
Στα τραπεζώματα που γίνονται στα ρακοκάζανα, πρωταγωνιστούν τοπικά παραδοσιακά εδέσματα, όπως πιταράκια, πατάτες οφτές και όλων των ειδών τα κρεατικά ψημένα στα κάρβουνα, από τη φωτιά του καζανιού.
Μοναδικά συνοδευτικά για τη ρακή, είναι τα φρέσκα καρύδια, τα κάστανα, τα ρόδια και τα κυδώνια!
Τα ρακοκάζανα λειτουργούν για 2 μήνες, από 1η Οκτωβρίου μέχρι τέλος Νοεμβρίου, ενώ αρκετοί είναι αυτοί που επιλέγουν να κάνουν ακόμη και το τραπέζι για την ονομαστική τους εορτή σ΄ένα ρακοκάζανο, γενικά θα λέγαμε ότι τα ρακοκάζανα, είναι ευκαιρία για γιορτή!