Τι είναι η Νευροανάδραση;
Η Νευροανάδραση (neurofeedback, ή EEG biofeedback) είναι μία στρατηγική μάθησης, η οποία καθιστά το άτομο ικανό να μεταβάλλει την εγκεφαλική του δραστηριότητα.
Συγκεκριμένα, χρησιμοποιεί το ποσοτικό ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (qEEG) για να παρακολουθεί την λειτουργία του εγκεφαλικού φλοιού σε πραγματικό χρόνο.
Όταν ο εγκέφαλος δυσλειτουργεί παρουσιάζοντας ανεπιθύμητα συμπτώματα (όπως για παράδειγμα, υπερβολικό άγχος ή ένταση, ελλειμματική προσοχή) η κατάσταση δυσλειτουργίας μπορεί να απεικονισθεί στο qEEG.
Σκοπός της Νευροανάδρασης
Ο σκοπός της Νευροανάδρασης είναι η εκπαίδευση του εγκεφάλου, ώστε να επιτευχθούν τα φυσιολογικά επίπεδα των εγκεφαλικών κυμάτων και κατ΄ επέκταση των σωματικών και ψυχολογικών λειτουργιών.
Η Νευροανάδραση βασίζεται σε πάνω από 40 χρόνια πανεπιστημιακής έρευνας σε κορυφαία ιδρύματα όπως το UCLA, αλλά και κλινικής εμπειρίας στις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι χρηματοδοτήθηκε από τη NASA την δεκαετία του ΄60.
Πιο συγκεκριμένα, η Νευροανάδραση ξεκίνησε την εφαρμογή της σε ερευνητικό και πρακτικό επίπεδο στα τέλη της δεκαετίας του ’60 από το νευροψυχολόγο Dr Barry Sterman και μέχρι σήμερα έχει αναπτυχθεί ένα ευρύ πεδίο δυσλειτουργικών καταστάσεων που αντιμετωπίζονται με την εφαρμογή της.
Ενδεικτικά κάποια από τα πεδία αυτά είναι:
– στρες,
– κατάθλιψη,
– διάσπασης προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ),
– μαθησιακές δυσκολίες,
– ημικρανίες,
– διαταραχές ύπνου,
– διαταραχές στην πρόσληψη τροφής,
– γνωσιακά συμπτώματα,
– νευρολογικά και κινητικά συμπτώματα,
– ενδοκρινολογικές καταστάσεις, καθώς και
– προβλήματα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται η Νευροανάδραση;
Η Νευροανάδραση χρησιμοποιείται σε πολλές περιπτώσεις στις οποίες ο εγκέφαλος παρουσιάζει ορισμένες αποκλίσεις από την φυσιολογική λειτουργία του.
Πώς λειτουργεί η Νευροανάδραση;
Ο εγκέφαλος είναι εξαιρετικά ευπροσάρμοστος και έχει απεριόριστες μαθησιακές ικανότητες. Είναι σε θέση να βελτιώνει την απόδοσή του, μέσω της διαδικασία της αυτορρύθμισης, υπό την προϋπόθεση ότι θα λαμβάνει τα απαραίτητα μηνύματα
σχετικά με τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν. Αυτό επιτυγχάνεται τροφοδοτώντας τον εγκέφαλο με πληροφορίες σχετικά με τον
τρόπο λειτουργίας του και παροτρύνοντάς τον, μέσω της επιβράβευσης, να προβεί στις επιθυμητές αναπροσαρμογές .
Με αποτέλεσμα, να παροτρύνεται ο εγκέφαλος και να διατηρεί την επιθυμητή κατάσταση (δηλαδή, συγκέντρωση ή/και χαλάρωση). Βαθμιαία, ο εγκέφαλος μαθαίνει, ακριβώς, όπως είναι ικανός να μαθαίνει οτιδήποτε άλλο. Εν ολίγοις, όπως συμβαίνει με τα υπόλοιπα είδη μαθήσεως, ο εγκέφαλος έχει την τάση να διατηρεί τη νέα ικανότητα.
Χρήση της Νευροανάδρασης
Το εκπαιδευτικό σετ Excellent Brain, που χρησιμοποιείται στην «Κλινική Λογοθεραπείας» της κα. Κοτσάνπαπα Ειρήνης είναι μία καινοτόμα τεχνολογία της εγκεφαλικής Νευροανάδρασης.
Η Νευροανάδραση είναι μία επιστημονικά αποδεδειγμένη μέθοδος εγκεφαλικής εξάσκησης για την βελτίωση της προσοχή και της εστίασης.
Η εξάσκηση πραγματοποιείται με την χρήση αισθητήρα στο μέτωπο του ασκούμενου για την μέτρηση των εκπεμπόμενων ηλεκτρικών κυμάτων από τον εγκέφαλο (EEG) σε πραγματικό χρόνο. Ο αισθητήρας συνδέεται με Bluetooth σε παιχνίδια του υπολογιστή και μεταδίδει τα εγκεφαλικά κύματα του ασκούμενου.
Τα παιχνίδια για υπολογιστή του λογισμικού Excellent Brain δεν έχουν μοχλό ελέγχου ή χειριστήριο και παίζονται με την δύναμη της σκέψης. Το παιχνίδι εξελίσσεται και ο ασκούμενος συγκεντρώνει βαθμούς μόνο όταν ο εγκέφαλος λειτουργεί με τον σωστό τρόπο για συγκέντρωση και προσοχή. Έτσι με θετική ανατροφοδότηση ο εγκέφαλος μαθαίνει να λειτουργεί στην συχνότητα που
απαιτείται για προσοχή και συγκέντρωση.
Πόσο καιρό διαρκεί, συνήθως, η δομή του προγράμματος;
Η Νευροανάδραση είναι μία δυναμική μαθησιακή διαδικασία, γι΄ αυτό τα αποτελέσματα εμφανίζονται σταδιακά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα πρώτα σημάδια βελτίωσης σε ένα παιδί εμφανίζονται σε 10 συνεδρίες.
Η ολοκλήρωση της εκπαίδευσης κυμαίνεται από 20 – 40 ή παραπάνω συνεδρίες, αναλόγως με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Στην περίπτωση ΔΕΠ χρειάζονται τουλάχιστον 20 συνεδρίες, ενώ στη ΔΕΠΥ χρειάζονται περίπου 40 συνεδρίες, ή ακόμη περισσότερο για τις σοβαρές περιπτώσεις.
Κάθε συνεδρία διαρκεί περίπου 20 λεπτά παρουσιάζοντας διάφορες βδραστηριότητες (παιχνίδια), η διάρκεια κάθε δραστηριότητας είναι περίπου 2 λεπτά.
Συχνότητα συνεδριών
Στα προκαταρκτικά στάδια εκπαίδευσης, οι συνεδρίες πρέπει να είναι συχνές και σταθερές, δηλαδή το παιδί πρέπει να παρακολουθεί δύο, τρείς ή περισσότερες συνεδρίες ανά εβδομάδα. Όσο τα συμπτώματα αρχίζουν να εξασθενούν και η
κατάσταση αρχίζει να σταθεροποιείται, σταδιακά ο ρυθμός των συνεδριών αρχίζει να μειώνεται.
Τι αποτελέσματα μπορεί να προσδοκούν οι γονείς;
Στην περίπτωση της ΔΕΠ/Υ, παρατηρείται μείωση ή εξαφάνιση της παρορμητικότητας, της διάσπασης προσοχής και της υπερκινητικότητα ς στο παιδί.
Η μείωση των παραπάνω συμπτωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε αξιοσημείωτη βελτίωση της σχολικής απόδοσης.
Η βελτίωση της συμπεριφοράς στο παιδί είναι ορατή και σε άλλους τομείς: παιδιά που παρουσίαζαν πολλά βίαια ξεσπάσματα, είχαν επιθετικές τάσεις κατάφεραν να θέσουν υπό έλεγχο αυτές τις συμπεριφορές.
Το ποσοστό επιτυχίας της Νευροανάδρασης κυμαίνεται στο επίπεδο του 95%, με ένα μικρό μόλις ποσοστό παιδιών να μην μπορούν να ωφεληθούν από αυτή, το οποίο όμως είναι από την αρχή εμφανές, μέσω του ποσοτικού ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος.
Τα αποτελέσματα πλέον της Νευροανάδρασης σε περιπτώσεις ΔΕΠΥ έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε η Αμερικάνικη Παιδιατρική Εταιρεία στην ετήσια έκθεσή της, να την κατατάσσει στην πρώτη θέση μαζί με την φαρμακευτική αγωγή.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η Νευροανάδραση έχει μόνιμα αποτελέσματα μετά το πέρας των συνεδριών και άρα καθιστά την χρήση φαρμακευτικής αγωγής μη αναγκαία.
Η Νευροανάδραση δεν είναι μια παρεμβατική μέθοδος, δηλαδή δεν εκπέμπει ηλεκτρισμό ή κάποια άλλη ενέργεια στον εγκέφαλο του παιδιού.
Απαιτεί όμως προσπάθεια και κόπο από το παιδί. Είναι μία ενεργητική, για τον εκπαιδευόμενο – παιδί, διαδικασία και άρα η επιτυχία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το βαθμό συμμετοχής του.
Να σημειώσουμε ότι σε όλη την Κρήτη υπάρχουν τρία κέντρα που έχουν στις υπηρεσίες τους τη μέθοδο της Νευροανάδρασης, ανάμεσα τους και η Κλινική Λογοθεραπείας της κ. Ειρήνης Κοτσάνπαπα.
Κοτσάνπαπα Ειρήνη
BSc Λογοπαθολόγος-Λογοπεδικός
MSc Ειδική Παιδαγωγός
Υπεύθυνη Κλινική Λογοθεραπείας
Τυμπάκι, Ηράκλειο Κρήτης