Η αισιοδοξία είναι η θετική στάση ζωής, η αίσθηση ότι πάντα μπορούμε να ελπίζουμε για το καλύτερο και ότι όλα θα πάνε καλά στο τέλος.
Αισιοδοξία όμως σημαίνει ότι ακόμα και αν τα πράγματα δεν πάνε όπως περιμέναμε, δε θα το βάλουμε κάτω! Οι αισιόδοξοι άνθρωποι δεν έχουν άγνοια κινδύνου ούτε υποτιμούν τις δυσκολίες. Όμως βλέπουν ακόμα και τα εμπόδια σαν ευκαιρίες και τα αξιοποιούν για να μαθαίνουν, βλέπουν το καλό ακόμα και στις πιο δύσκολες καταστάσεις, δε μοιρολατρούν ούτε «κολλάνε» στις όποιες ατυχίες και δεν τις αφήνουν να τους χαλάνε τις προσπάθειές τους για να ευτυχήσουν. Για κάποιους ειδικούς μάλιστα οι αισιόδοξοι από τους απαισιόδοξους δε διαφέρουν ως προς τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τα πράγματα, κυρίως όμως ως προς τον τρόπο που τελικά τα αντιμετωπίζουν. Γιατί είναι όμως τόσο σημαντικό να παραμένουμε αισιόδοξοι, ειδικά σε εποχές όπως αυτές που ζούμε;
Η αισιοδοξία κάνει καλό
Ο θετικός τρόπος σκέψης έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών ερευνών και όχι άδικα. Σύμφωνα με αυτές, η αισιοδοξία μπορεί να μας χαρίσει καλύτερη υγεία και μακροζωία. Οι πιο αισιόδοξοι άνθρωποι έχει βρεθεί ότι έχουν 50% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιαγγειακές νόσους ενώ έχουν και υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης από καρκίνο! Έχει φανεί επίσης ότι είναι καλύτερα ενημερωμένοι σε θέματα υγείας και ως εκ τούτου φροντίζουν καλύτερα τον εαυτό τους (Radcliffe and Klein, 2002) και αντιμετωπίζουν τυχόν προβλήματα με ψυχραιμία και μεθοδικότητα (Nes & Segerstrom, 2006). Και φυσικά ωφελεί την ψυχική μας υγεία αφού δρα ως φυσικό αντικαταθλιπτικό! Μάλιστα, έχει βρεθεί ότι η αισιοδοξία έχει μακροπρόθεσμη επίδραση στην ψυχική μας υγεία κι έτσι μας προφυλάσσει σε βάθος χρόνου. Επιπλέον, οι αισιόδοξοι άνθρωποι τείνουν να έχουν περισσότερη αυτοεκτίμηση και λιγότερο στρες ακόμα και όταν διανύουν ιδιαίτερα αγχογόνες καταστάσεις όπως π.χ. θεραπεία για τον καρκίνο (Allison et al., 2000, Carver et al., 1999).
Επίσης, η αισιοδοξία, μας βοηθάει να πετύχουμε περισσότερα πράγματα στον επαγγελματικό στίβο καθώς οι αισιόδοξοι άνθρωποι διαχειρίζονται καλύτερα το άγχος και την πίεση και δεν εγκαταλείπουν εύκολα τα όπλα!
Γεννιόμαστε ή γινόμαστε;
Σύμφωνα με έρευνες, η αισιοδοξία είναι κατά περίπου 25% θέμα γονιδίων και περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η κοινωνικοοικονομική μας κατάσταση. Έτσι φαίνεται ότι ένα κομμάτι της, δεν είναι στον έλεγχό μας. Το υπόλοιπο 75% όμως είναι στο χέρι μας και μάλιστα με τη «βούλα» της επιστήμης, καθώς αρκετές έρευνες δείχνουν ότι μπορούμε να μάθουμε να είμαστε αισιόδοξοι (Meevissen et al., 2011, Layous et al., 2013, Malouff & Schutte, 2015 κ.ά.).
Και να μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να το καταφέρουμε:
Μάθετε να ζείτε τη στιγμή
Το να είμαστε ουσιαστικά παρόντες σε ό,τι ζούμε ανά πάσα στιγμή, το λεγόμενο mindfulness, φαίνεται ότι μας βοηθάει να καλλιεργήσουμε την αισιοδοξία μας αφού έτσι επικεντρωνόμαστε στο παρόν και διώχνουμε τις ανησυχίες μας.
Εκτιμήστε ό,τι έχετε
Το να νιώθουμε ευγνώμονες για ό,τι έχουμε χωρίς να παραπονιόμαστε για όσα δεν έχουμε, επίσης βοηθάει να διατηρήσουμε την αισιοδοξία μας. Αυτό έχει φανεί και από σχετικές έρευνες που έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που κρατάνε ημερολόγιο ευγνωμοσύνης, αισθάνονται πιο αισιόδοξοι και είναι πιο ανθεκτικοί απέναντι στις κακουχίες της ζωής.
Καταγράψτε τα θετικά σας συναισθήματα σε μια κόλλα χαρτί
Η αποτύπωση των θετικών σκέψεων και συναισθημάτων μας στο χαρτί, είναι ένας ακόμα τρόπος για να γίνουμε πιο αισιόδοξοι. Η έκφρασή τους μέσα από τον γραπτό λόγο, τα κάνει πιο απτά στα μάτια μας και με κάποιον τρόπο φαίνεται ότι μας προσανατολίζει προς αυτά καθώς το γράψιμο –μεταξύ άλλων- μας βοηθάει να εκτονώσουμε το στρες.
Αντικαταστήστε το αρνητικό λεξιλόγιο με θετικό
Μη λέτε «είμαι άτυχος, γι’ αυτό δεν πήρα την προαγωγή», ή «αφού δεν είμαι κάτι ιδιαίτερο, γιατί περιμένω να μ’ αγαπήσουν οι άλλοι;». Πείτε: «Ίσως χρειάζεται να βελτιωθώ σε κάποιους τομείς και την επόμενη φορά θα έχω περισσότερες πιθανότητες να πάρω τη δουλειά» και «έχω χιούμορ και είμαι αξιόπιστος, αν δε με εκτίμησαν τώρα, θα με εκτιμήσει κάποιος άλλος». Γενικά, αποφύγετε τις λέξεις που δείχνουν μεμψιμοιρία, τη γκρίνια, τις λέξεις με αρνητικό φορτίο. Θα δείτε τη διαφορά και εσείς και οι άλλοι.
Δείτε το αλλιώς
Κάτι σας χάλασε τα σχέδια; Σκεφτείτε πώς μπορείτε να εκμεταλλευτείτε τη νέα συνθήκη που προέκυψε. Δεν είναι εύκολο να μη στεναχωρηθούμε ή απογοητευτούμε αν κάτι δεν πάει όπως το σχεδιάζαμε, όμως σχεδόν πάντα, μας περιμένει κάτι άλλο στην επόμενη στροφή. Αν π.χ. η πανδημία δε σας επέτρεψε να κάνετε ένα ταξίδι που σχεδιάζατε, σκεφτείτε τι άλλο ευχάριστο και εποικοδομητικό μπορείτε να κάνετε αντί γι’ αυτό. Μπορεί να είναι κάτι απλό όπως π.χ. να δείτε 5 ταινίες που είχατε στη λίστα σας καιρό, ή να μιλήσετε με όλους σας τους φίλους που ζουν στο εξωτερικό ή κάτι πιο σύνθετο όπως π.χ. να κάνετε ένα on line σεμινάριο. Προσπαθήστε δηλαδή να μετακινήσετε την οπτική σας και να σκεφτείτε «δεν έκανα αυτό που υπολόγιζα, έκανα όμως κάτι άλλο ευχάριστο και ωφέλιμο για μένα».
Αποτραβηχτείτε από τους «γκρινιάρηδες»
Επειδή η γκρίνια και η μεμψιμοιρία είναι “μεταδοτικές”, κρατήστε τους ανθρώπους με αυτά τα χαρακτηριστικά σε μία απόσταση. Μπορεί να τους αγαπάτε αλλά δεν είστε υποχρεωμένοι να τους έχετε στην καθημερινότητά σας και να τους αφήνετε να επηρεάζουν τη διάθεσή σας. Προτιμήστε να κάνετε παρέα με ανθρώπους που σας φτιάχνουν το κέφι, που δεν τα παρατάνε και που σας κάνουν τη ζωή λίγο πιο ευχάριστη.
Κλείστε τις ειδήσεις
Η αποτοξίνωση από τα ΜΜΕ είναι ένα σημαντικό βήμα στην αλλαγή της στάσης σας. Το να διαβάζετε και να ακούτε συνεχώς για όσα άσχημα συμβαίνουν στον κόσμο, μπορεί να στείλει την ψυχολογία μας στα τάρταρα. Αποφύγετε λοιπόν όσο μπορείτε την έκθεση στις ειδήσεις, στις αναλύσεις, στις Κασσάνδρες κάθε είδους.
Δεχτείτε ότι κάποια πράγματα δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε
Η αποδοχή της πραγματικότητας και η προσαρμοστικότητα σε αυτήν, είναι ένας καλός τρόπος για να αποκτήσουμε μια πιο θετική θεώρηση των πραγμάτων. Γιατί όταν κατανοούμε και αποδεχόμαστε ότι κάποια πράγματα δεν είναι στον έλεγχό μας, μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε χωρίς να αυτομαστιγωνόμαστε ή να βασανιζόμαστε από ερωτηματικά, τύψεις και υποθέσεις.
Μην παραβλέπετε τα αρνητικά
Το να είναι κανείς αισιόδοξος δε σημαίνει ότι αυτομάτως τα βλέπει όλα ρόδινα ούτε ότι θεωρεί πως δεν υπάρχει τίποτα αρνητικό ούτε στον ίδιο ούτε στον κόσμο γύρω του. Αν θέλουμε θετικά αποτελέσματα και να ξεπεράσουμε τα όποια εμπόδια, το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε ποια είναι αυτά. Μπορεί να είναι π.χ. κάποια γνωρίσματα του χαρακτήρα μας. Αν είμαστε σε θέση να τα εντοπίσουμε, μπορούμε να κάνουμε και κάτι για να τα βελτιώσουμε και επομένως να έρθουμε ένα βήμα πιο κοντά στους στόχους μας.
Αλεξάνδρα Καππάτου Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος