Η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού πραγματοποιείται καλύτερα σε ένα πλούσιο γλωσσικά περιβάλλον, στο οποίο οι γονείς μιλούν στο παιδί συχνά χρησιμοποιώντας ένα ευρύ λεξιλόγιο και δίνοντάς του ευκαιρίες να επικοινωνεί μαζί τους.
Οι έρευνες έχουν δείξει, ότι τα παιδιά των οποίων οι γονείς το εφαρμόζουν, αναπτύσσουν καλύτερες δεκτικές και εκφραστικές γλωσσικές δεξιότητες απ’ότι τα παιδιά των οποίων οι γονείς δε μιλούν συχνά ή χρησιμοποιούν περιορισμένο λεξιλόγιο.
Ας δούμε λοιπόν κάποιους τρόπους, οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να αναπτυχθεί γλωσσικά.
Αργή και απαλή ομιλία
Ο αργός ρυθμός ομιλίας δίνει στο παιδί το χρόνο να επεξεργαστεί αυτά που λέτε. Τα παιδιά, εφόσον είναι σε φάση εκμάθησης της γλώσσας, χρειάζονται χρόνο για να την επεξεργαστούν, καθώς μπορεί να χάσουν πολλά απ΄τα λεγόμενα των ενηλίκων. Οι γονείς θα πρέπει να προσπαθούν να μιλούν στο παιδί σε ένα επίπεδο πιο πάνω από το επίπεδο παραγωγής του. Πιο συγκεκριμένα, εάν το παιδί παράγει φράσεις δύο-τριών λέξεων, τότε καλό είναι οι γονείς να παράγουν φράσεις με τέσσερις ή πέντε λέξεις. Επίσης, η χρήση παύσεων είναι σημαντική καθώς δίνουν χρόνο στο παιδί να ανταποκριθεί.
Χρήση μουσικής
Για παιδιά έως την προσχολική ηλικία, μπορείτε να επιλέγετε τραγούδια με πολλές επαναλήψεις. Τα τραγούδια με έντονη ομοιοκαταληξία, λεξιλόγιο και γραμματική, που είναι κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού και που μπορούν να τραγουδήσουν, είναι μία καλή επιλογή σε συνδυασμό με τις κινήσεις του σώματος. Το σημαντικό είναι, το παιδί να διασκεδάζει, να αντιλαμβάνεται τις ομοιοκαταληξίες και γιατί όχι, να αλλάζετε μαζί κάποιες λέξεις και να φτιάχνετε ομοικαταληξίες.
Παιγνιοθεραπεία
Τα κατάλληλα αναπτυξιακά παιχνίδια, αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για την γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Επιλέξτε παιχνίδια, τα οποία είναι ελκυστικά για το παιδί. Επίσης, κάποια παιχνίδια που ανοίγουν, γυρίζουν, πηδούν, γίνονται ακόμα πιο ενδιαφέροντα, γιατί σταματούν και έτσι, αναγκάζουν το παιδί να επικοινωνήσει με το γονέα για βοήθεια, σε περίπτωση που το παιδί δεν έχει ακόμα τις κινητικές δεξιότητες που του επιτρέπουν να παίξει με αυτό το παιχνίδι. Επιπλέον, άλλα παιχνίδια, που είναι εύκολα στη χρήση τους ή μπορούν να ακούσουν διάφορους ήχους με το πάτημα ενός κουμπιού, καθιστά το παιδί πιο ανεξάρτητο, χωρίς να ζητάει συχνά βοήθεια.
Ανάγνωση βιβλίων
Η ανάγνωση βιβλίων στα μικρά παιδιά αποτελεί έναν υπέροχο τρόπο ανάπτυξης της δεκτικής και εκφραστικής τους γλώσσας. Η ανάγνωση μιας ιστορίας καθημερινά, εμπλουτίζει το λεξιλόγιο και την αντιληπτική ικανότητα του παιδιού, αλλά και βοηθάει στην αναγνώριση των συναισθημάτων του.
Αφηγηθείτε την ιστορία σα να παίζετε θέατρο, αλλάζοντας το ρυθμό και τη χροιά σας. Μπορείτε επίσης, να αφήνετε το παιδί να κατευθύνει την ανάγνωση, δείχνοντας το κείμενο, ορίζοντας έτσι την ταχύτητα ανάγνωσης.
Ακόμη, με φωτοτυπίες του βιβλίου, κόβοντάς τις σε κομμάτια, δίνετε την ευκαιρία στο παιδί να παρατηρήσει και να τα βάλει στη σειρά.
Επινοήστε μία ιστορία έχοντας μία εικόνα από ένα βιβλίο. Έπειτα, αφήστε το παιδί να συνεχίσει την ιστορία, αναπτύσσοντας έτσι την περιέργειά του, τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του.
Βρείτε κοινά σημεία μεταξύ των βιβλίων, όπως το χρώμα του εξωφύλλου, το θέμα, το σχήμα ή το μέγεθος.
Σε εικονογραφημένα βιβλία, αφήστε το παιδί να αφηγηθεί την ιστορία με τη χρήση εικόνων.
Ζωγραφίστε την ιστορία αφού την διηγηθείτε.
Αναρωτηθείτε χωρίς να κάνετε ερωτήσεις
Τα παιδιά που μαθαίνουν να μιλούν, όταν κατακλύζονται συνεχώς από τις ερωτήσεις των ενηλίκων, όπως «Τι είναι αυτό;», «Τι κάνει;», «Που είναι;», κλείνονται στον εαυτό τους και αρνούνται να μιλήσουν, καθώς νιώθουν ανασφαλή όσον αφορά στην έκφραση των σκέψεών τους. Επομένως, ένας τρόπος για να μας μιλήσει το παιδί, είναι να δούμε αυτό που παρατηρεί και να εκφράσουμε λεκτικό ενδιαφέρον γι’αυτό.
Όσον αφορά στην εκπαιδευτική τηλεόραση, η οποία χρησιμοποιείται πολύ συχνά, μπορεί να μην βλάπτει το παιδί, αλλά δεν το ωφελεί όσο θα το ωφελήσουν οι αλληλεπιδράσεις με τον γονέα, ο οποίος του προσφέρει την αμέριστη προσοχή του. Καμία συσκευή δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επικοινωνία και να βελτιώσει τις γλωσσικές δεξιότητες του παιδιού. Επομένως, είναι συνετό να υπάρχει μείωση του χρόνου παρακολούθησης τηλεόρασης, καθώς οι άνθρωποι μιλούν λιγότερο όταν η τηλεόραση είναι ανοιχτή.
Όσο πιο συχνά υπάρχει η ουσιαστική αλληλεπίδραση και το παιχνίδι, τόσο περισσότερες είναι και οι πιθανότητες να αρχίσει το παιδί να μιμείται αυτά που κάνει ή λέει ο γονέας.
• Παίξτε με το παιδί με ή χωρίς παιχνίδια
• Περιγράψτε με απλά λόγια αυτό που συμβαίνει
• Παρατηρήστε τι κάνει και τι του κινεί το ενδιαφέρον
• Αποκριθείτε στις επικοινωνιακές του προσπάθειες
• Αλληλεπιδράστε χαρίζοντας σε εσάς και στο παιδί σας, γέλια, αγκαλιές, δέσιμο και αγάπη.
(ΠΗΓΕΣ: Γερμπανά Ειρήνη, Ρούσσου Γεωργία)
Ευαγγελία Σηφάκη, Λογοθεραπεύτρια