Ο Ιούνιος στη λαογραφία
Υπάρχουν δύο θεωρίες για την προέλευση της ονομασίας του μήνα Ιουνίου: είτε πήρε το όνομά του από τη θεά Ήρα, που οι Ρωμαίοι την πρόσφεραν “Γιούνο”, είτε από τον πρώτο Ρωμαίο ύπατο Λούκιο Ιούνιο Βρούτο.
Πρόκειται για το μήνα του θερισμού.
Από κει και ο χαρακτηρισμός: Θεριστής.
Στη Θράκη, μάλιστα, τον ονομάζουν Δρεπανά και στην Πελοπόννησο Δρεπανιάρη.
Η ωφελιμότητα των βροχών του Μάρτη και η ικανοποίηση του Θεριστή (χαριτωμένη η προσωποίηση!) καθώς αντικρίζει τα σπαρτά, παρουσιάζονται στην εξής παροιμία: “Μάρτης έβρεχε, Θεριστής εχαίρουντα”.
Στην επόμενη παροιμία γίνεται αναφορά στο θεριστικό έθιμο του τραγουδιού κατά τη διάρκεια της εργασίας: “Θεριστής, γυαλιστής, Θεριστής, τραγουδιστής”.
‘Εχουν δοθεί και άλλες ονομασίες στο μήνα αυτόν, βασισμένες στις γεωργικές εργασίες των περιοχών.
Στην Ήπειρο λέγεται Κερασάρης, επειδή τότε είναι η εποχή των κερασιών, ενώ νοτιότερα λέγεται Ορνιαστής ή Ρινιαστής (Ερινεός στην αρχαία ελληνική είναι το άγριο σύκο, και τον Ιούνιο κρεμούν “ερινεούς” πάνω στις ήμερες συκιές για να διευκολύνουν τη γονιμοποίηση).
Παροιμίες
-Από την αρχή του θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή.
-Από το θέρος ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
-Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξίδι. [δηλ. Το κρασί που μπαίνει στα βαρέλια τον Οκτώβρη , ωριμάζει το Γενάρη αλλά τον Ιούνιο έχει γίνει πια ξίδι] -Θέρος, τρύγος, πόλεμος ….και στο αλώνισμα χαρές!
-Θέρος, τρύγος, πόλεμος, στασιό δεν έχουν. [δηλ. Ο θερισμός, ο τρύγος και ο πόλεμος δεν επιτρέπουν ξεκούραση, μέχρι να τελειώσουν] -Θέρος, τρύγος, πόλεμος, αποσταμό δεν έχουν.
-Μάρτης έβρεχε, θεριστής εχαίρονταν.
-Μάρτης έβρεχε, θεριστής τραγούδαγε.
-Μη σε γελάσει ο βάτραχος και το χελιδονάκι, αν δε λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είν’ καλοκαιράκι.
-Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
-Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
-Τον Ιούνιο αφήνουν το δρεπάνι και σπέρνουν το ρεπάνι.